FMS - HỆ THỐNG QUẢN LÝ TỐI ƯU NHIÊN LIỆU CHO HÀNG KHÔNG

Trong ngành hàng không, nhiên liệu chiếm tới 30–40% tổng chi phí vận hành của một hãng bay – theo thống kê từ Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA). Trong bối cảnh giá nhiên liệu biến động mạnh và áp lực giảm phát thải ngày càng lớn, các hãng hàng không đang đẩy mạnh đầu tư vào hệ thống quản lý nhiên liệu (Fuel Management System – FMS). Đây là giải pháp công nghệ hiện đại giúp tối ưu hóa quá trình lập kế hoạch, vận hành và bảo trì chuyến bay, từ đó giảm tiêu hao nhiên liệu, hạ chi phí vận hành và cắt giảm lượng phát thải CO₂, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả khai thác đội bay.

1. Hệ thống quản lý nhiên liệu là gì?

Hệ thống quản lý nhiên liệu (FMS) là một giải pháp toàn diện giúp giám sát, kiểm soát và tối ưu hóa việc lưu trữ, sử dụng và phân phối nhiên liệu. Thông qua việc tích hợp các cảm biến đo mức nhiên liệu trong bồn, lưu lượng kế và thuật toán phần mềm, hệ thống có thể tính toán chính xác thể tích tồn kho cũng như mức tiêu thụ nhiên liệu theo thời gian thực. Các phép tính này dựa trên độ sâu của nhiên liệu trong bồn, kết hợp với hình dạng bồn và lưu lượng nhiên liệu được bơm ra trong quá trình tiếp nhiên liệu. Việc theo dõi chặt chẽ và chính xác nhiên liệu không chỉ giúp nâng cao hiệu quả vận hành cho sân bay, mà còn đóng vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo an toàn cho hàng ngàn hành khách và phi hành đoàn trên mỗi chuyến bay.

2. Các tính năng chính của FMS

Tối ưu hóa lập kế hoạch chuyến bay 

Hệ thống giúp xác định lộ trình bay hiệu quả nhất, mức nhiên liệu cần thiết và cấp độ bay tối ưu, nhờ vào các chức năng sau:

• CFP (Computerized Flight Plan): Tự động lập kế hoạch bay dựa trên nhiều yếu tố như thời tiết, gió, tải trọng, vùng cấm bay.
  Route Optimization: Gợi ý các đường bay ngắn nhất hoặc ít bị ảnh hưởng bởi thời tiết xấu, nhằm tiết kiệm nhiên liệu tối đa.
  Flight Level Optimization: Đề xuất cấp độ bay lý tưởng để đạt hiệu suất nhiên liệu tốt nhất theo từng giai đoạn chuyến bay (climb, cruise, descent).

Quản lý vận hành chuyến bay

Hệ thống tích hợp các kỹ thuật hiện đại nhằm giảm thiểu lượng nhiên liệu tiêu hao trong quá trình khai thác:

• Climb Optimization: Tối ưu hóa giai đoạn tăng độ cao nhằm giảm lực cản và tiêu hao.
• Continuous Descent Operation (CDO): Hạ độ cao liên tục không ngắt quãng, giúp giảm đốt nhiên liệu và tiếng ồn.
• Engine-Out Taxi: Cho phép máy bay di chuyển trên đường băng (taxiing) bằng một động cơ (thay vì hai), tiết kiệm đáng kể nhiên liệu trên mặt đất mà vẫn đảm bảo an toàn.

Phân tích hiệu suất tàu bay

• Hệ thống theo dõi hiệu suất tiêu hao nhiên liệu của từng tàu bay trong đội bay theo thời gian thực.
• So sánh giữa dữ liệu thực tế và dữ liệu kế hoạch để phát hiện sự sai lệch bất thường.
• Đưa ra khuyến nghị bảo trì hoặc điều chỉnh kỹ thuật (ví dụ: vệ sinh động cơ, hiệu chỉnh cảm biến) nhằm cải thiện hiệu suất nhiên liệu và kéo dài tuổi thọ thiết bị.

Tối ưu hóa trọng lượng

• Xác định và loại bỏ các tải trọng không cần thiết (ví dụ: vật tư dư thừa, hàng hóa không hiệu quả).
• Tối ưu hóa Zero Fuel Weight (ZFW) – trọng lượng máy bay không tính nhiên liệu – để nâng cao hiệu suất cất cánh và bay hành trình.
• Hỗ trợ ra quyết định trong phân bố tải, phân phối nhiên liệu giữa các bể chứa để đạt sự cân bằng tối ưu.

Tích hợp dữ liệu 

• Hệ thống tự động kết nối với các hệ thống khác như: Hệ thống giám sát máy bay (ACARS), Hệ thống khai thác (OCC)...
• Thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn: cảm biến máy bay, sổ tay điện tử phi công (EFB), thông tin thời tiết, hệ thống đặt lịch, v.v.
• Tự động hóa quy trình nhập – xuất dữ liệu giúp giảm sai sót, tăng tính nhất quán, và đảm bảo thông tin luôn cập nhật.

Phân tích và báo cáo

• Hệ thống tạo báo cáo trực quan bằng biểu đồ, bảng biểu, bản đồ hành trình giúp dễ dàng theo dõi hiệu quả tiết kiệm nhiên liệu.
• So sánh giữa các chuyến bay, loại tàu bay, tổ bay hoặc thời gian vận hành để đánh giá hiệu suất và đề xuất cải tiến.
• Hỗ trợ lập báo cáo tuân thủ môi trường (ví dụ: mức phát thải CO₂ theo tiêu chuẩn CORSIA) và cung cấp số liệu cho bộ phận tài chính, kỹ thuật.

3. Lợi ích đáng kể của FMS

Tiết kiệm chi phí nhiên liệu - Tối ưu ngân sách vận hành 

Hệ thống quản lý nhiên liệu giúp các hãng hàng không tiết kiệm đáng kể chi phí nhờ vào khả năng tối ưu lượng nhiên liệu nạp, tuyến đường bay, và các kỹ thuật điều khiển trong quá trình vận hành. Nhiên liệu là một trong những khoản chi lớn nhất trong khai thác hàng không, chiếm từ 25–40% tổng chi phí. Việc giảm tiêu hao nhiên liệu chỉ 3–5% cũng đã mang lại hàng triệu USD tiết kiệm mỗi năm. Ngoài ra, hệ thống còn giúp giám sát và phát hiện các dấu hiệu thất thoát bất thường như rò rỉ hoặc gian lận, từ đó tăng hiệu quả sử dụng và minh bạch tài chính.

Nâng cao hiệu suất vận hành 

Với khả năng tự động thu thập và phân tích dữ liệu, hệ thống quản lý nhiên liệu góp phần nâng cao hiệu suất vận hành tổng thể của hãng hàng không. Các bộ phận như tổ bay, điều hành và kỹ thuật có thể phối hợp nhịp nhàng và hiệu quả hơn dựa trên thông tin được cập nhật liên tục và chính xác. Việc tối ưu hóa trọng lượng máy bay, cấp độ bay và kỹ thuật điều khiển còn giúp khai thác tàu bay hiệu quả hơn, giảm hao mòn thiết bị và tăng tần suất khai thác.

Tăng cường độ an toàn và tin cậy 

Hệ thống cho phép giám sát hiệu suất tiêu hao nhiên liệu của từng máy bay, từ đó phát hiện sớm những bất thường có thể ảnh hưởng đến an toàn bay như suy giảm hiệu suất động cơ hoặc lỗi hệ thống nhiên liệu. Nhờ vào việc cung cấp dữ liệu chính xác về lượng nhiên liệu và quãng đường bay, hệ thống giúp tổ bay tránh được tình huống thiếu nhiên liệu hoặc phải chuyển hướng ngoài kế hoạch. Bên cạnh đó, các chiến lược vận hành tiết kiệm như Continuous Descent hoặc Engine-Out Taxi không chỉ tiết kiệm nhiên liệu mà còn làm giảm áp lực vận hành và nguy cơ sự cố.

Đáp ứng tiêu chuẩn môi trường - Hướng tới phát triển bền vững 

Trong bối cảnh hàng không toàn cầu hướng đến mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, hệ thống quản lý nhiên liệu đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ các hãng hàng không tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như CORSIA (ICAO). Việc cắt giảm lượng nhiên liệu tiêu thụ đồng nghĩa với việc giảm phát thải CO₂, góp phần xây dựng hình ảnh doanh nghiệp xanh và có trách nhiệm. Đồng thời, hệ thống cũng thúc đẩy việc tối ưu hóa tài nguyên và giảm lãng phí nhiên liệu trong toàn bộ chuỗi vận hành.

Phân tích sâu và hỗ trợ ra quyết định 

Hệ thống cung cấp công cụ phân tích dữ liệu mạnh mẽ, giúp các nhà quản lý đưa ra quyết định chính xác dựa trên thông tin thực tế và cập nhật. Thông qua các báo cáo trực quan, biểu đồ so sánh hiệu suất giữa các chuyến bay, tổ bay, và loại tàu bay, doanh nghiệp có thể đánh giá hiệu quả khai thác và đề xuất các biện pháp cải tiến phù hợp. Dữ liệu chi tiết cũng hỗ trợ lập kế hoạch ngân sách, kiểm tra tuân thủ, và phát triển các chiến lược tiết kiệm nhiên liệu dài hạn.

Tự động hóa và tích hợp hệ thống 

Hệ thống quản lý nhiên liệu được thiết kế để tích hợp liền mạch với các hệ thống vận hành khác như hệ thống khai thác, kỹ thuật, tài chính và kế hoạch bay. Nhờ đó, toàn bộ quy trình từ tiếp nhận dữ liệu, phân tích, báo cáo đến lập kế hoạch được tự động hóa, giảm thiểu công việc thủ công và sai sót con người. Việc đồng bộ thông tin giữa các phòng ban giúp tăng tính minh bạch, cải thiện tốc độ phản hồi và tạo nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi số toàn diện trong ngành hàng không.

4. Thách thức, yếu tố cần lưu ý và triển vọng của hệ thống FMS trong tương lai

Việc áp dụng hệ thống quản lý nhiên liệu tại sân bay đi kèm với nhiều thách thức. Các sân bay cần đánh giá kỹ lưỡng về chi phí đầu tư ban đầu cũng như khả năng tích hợp hệ thống với các giải pháp công nghệ hiện có.

Một số khó khăn và yếu tố quan trọng cần lưu ý:

• Chi phí đầu tư:  Việc triển khai hệ thống đòi hỏi nguồn vốn lớn cho công nghệ và hạ tầng.
• Khó khăn trong tích hợp: Quá trình kết nối với hệ thống hiện tại có thể phức tạp, tốn thời gian và đòi hỏi sự điều chỉnh linh hoạt.
• Đào tạo nhân sự: Cần thời gian để đào tạo nhân viên vận hành thành thạo hệ thống mới.
• Bảo trì và cập nhật: Hệ thống cần được duy trì thường xuyên để đảm bảo hiệu suất và an toàn.

Dù hiện tại còn nhiều thách thức, nhưng tương lai của hệ thống quản lý nhiên liệu tại sân bay rất tiềm năng. Nhờ sự phát triển công nghệ, các hệ thống sẽ trở nên thông minh, tự động và hiệu quả hơn. Trí tuệ nhân tạo giúp dự đoán chính xác nhu cầu nhiên liệu, còn blockchain đảm bảo giao dịch an toàn, minh bạch. Khi ngành hàng không hướng tới phát triển bền vững, hệ thống cũng cần thích nghi với các loại nhiên liệu mới như sinh học và điện. Nhờ đó, sân bay sẽ hoạt động hiệu quả hơn, tiết kiệm chi phí và thân thiện với môi trường.

5. Viettel Software – Đơn vị tiên phong trong chuyển đổi số ngành Hàng không

Viettel Software khẳng định vị thế tiên phong trong lĩnh vực chuyển đổi số ngành hàng không thông qua việc triển khai thành công hàng loạt hệ thống phần mềm cốt lõi. Tiêu biểu như Hệ thống Quản lý Nhiên liệu (FMS) giúp tối ưu hóa tiêu thụ nhiên liệu, Hệ thống Quản lý An toàn (SMS) nâng cao mức độ an toàn bay, Hệ thống Quản trị Hàng không (AMS) và phần mềm hỗ trợ điều hành bay (Dashboard), góp phần xây dựng một hệ sinh thái số đồng bộ, hiện đại.

Đặc biệt, Viettel SkyBook – hệ thống Sổ bay điện tử – là một sản phẩm nổi bật được Viettel Software phát triển và triển khai thành công tại Vietnam Airlines. SkyBook tự động hóa toàn bộ quy trình ghi chép, quản lý lịch sử bay của tổ bay và kết nối liền mạch với các hệ thống vận hành, kỹ thuật. Giải pháp giúp nâng cao hiệu quả khai thác, giảm thiểu sai sót thủ công và đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế như ICAO và IATA.

Với những giá trị mang lại, Viettel SkyBook đã được vinh danh với xếp hạng 5 sao tại Giải thưởng Sao Khuê 2025, khẳng định chất lượng đẳng cấp và năng lực triển khai các giải pháp hàng không số của Viettel Software.

Những thành tựu này cho thấy Viettel Software không chỉ là nhà cung cấp phần mềm, mà còn là đối tác chiến lược đồng hành cùng các hãng hàng không Việt Nam trên hành trình chuyển đổi số, hướng tới vận hành thông minh, an toàn và hiệu quả.

Đồng hành cùng Viettel Software – Bứt phá chuyển đổi số, dẫn đầu ngành Hàng không!

Quý đơn vị đang hoạt động trong lĩnh vực hàng không, quản lý tổ bay hoặc có nhu cầu tìm kiếm giải pháp công nghệ tối ưu hóa vận hành đặc thù ngành? Hãy liên hệ với Viettel Software để được tư vấn chuyên sâu và trải nghiệm demo trực tiếp các hệ thống phù hợp.

📩 Email: contact@viettelsoftware.com
📞 Hotline: (+84) 988 889 446